Pojedyncze sztuki wyjątkowych przedmiotów przywiezionych z podróży. Butik z rzemiosłem ➤ PALANGAN
Strona główna » Rękodzieło artystyczne » Afryka » Pamiątki z Egiptu – co warto przywieźć z kraju faraonów?

Pamiątki z Egiptu – co warto przywieźć z kraju faraonów?

przez: palangan_szczepan
pamiątki z egiptu

Egipt jest rajem dla miłośników zakupów. Najlepszymi miejscami do ich robienia są bez wątpienia duże bazary rozsiane po całym kraju. Przykładem takiego może być Khan el Khalili w Kairze. Znajdziemy tam wszystko – od kiczowatych pamiątek po autentyczne przedmioty z historią.

Wiele z pamiątek nie jest produkowanych w Egipcie, dlatego warto zrobić research przed każdym zakupem aby nie dać się naciągnąć na kupno przedmiotu, który ma znikomą wartość.

Dodatkowo, robiąc zakupy w Egipcie, musimy wziąć pod uwagę fakt, że trzeba się targować. To w Egipcie nie należy do łatwych czynności, więc należy być cierpliwym i konsekwentnym w “walce” o najlepsze ceny.

Egipt słynie nie tylko z wielkich piramid, tajemniczych grobowców wielkich faraonów czy wyjątkowej kuchni, ale także z unikalnych wyrobów rękodzielniczych, które mogą stanowić idealne pamiątki.

Lista tradycyjnych pamiątek, które warto zabrać ze sobą w drodze do domu:

Wizerunki Bastet, Skarabeuszy i inne repliki statuetek

Gdy wejdziecie do jakiegokolwiek sklepu z pamiątkami w Egipcie Waszym oczom ukażą się niezliczone ilości statuetek o różnych kształtach i wzorach. Wiele z nich będzie zrobionych z różnorakich materiałów. Będą one różnych rozmiarów.

Starożytni Egipcjanie oddawali cześć i honor wielu bogom i boginiom. Budowali ogromne świątynie i wielkie posągi. Jednak patrząc na rodzaje statuetek w sklepach z pamiątkami można dojść do wniosku, że najważniejszymi ikonami dla nich były Bastet – kocia bogini oraz Skarabeusz, będący symbolem Wielkiego „Ra”, bóstwa i przywódcy wszystkich egipskich bogów. Co więcej, posążek skarabeusza, na którego spodzie wygrawerowane są słowa, był niegdyś uważany za pieczęć egipskiej rodziny królewskiej i używany był do stemplowania ważnych dokumentów.

Posążki często są wykonane z granitu albo alabastru. Te należą do najdroższych. Ceny statuetek wahają się od 65 funtów egipskich do 300 funtów za małą figurkę o wysokości około 25 cm. Duża figurka o wysokości około 45 cm kosztuje z reguły od 90 do 500 funtów egipskich. Cena różni się także od tego z jakich materiałów wykonane są posążki, czy jest to gips lub granit, czy może plastik.

Drewniane pudełka na biżuterię

Ozdobne drewniane pudełka mogą być doskonałą pamiątką z Egiptu. Te najdroższe inkrustowane są masą perłową. Posiadają różne rozmiary – od małych, kieszonkowych po naprawdę olbrzymie, kształtem przypominające stoliki kawowe. Najczęściej wyrabiane są z muszli konchy oraz plastiku.

Ozdobne drewniane pudełko inkrustowane masą perłową to wspaniała pamiątka, którą będzie miała bardzo praktyczną funkcję.

Inkrustacja ma w Egipcie długą tradycję w sztuce regionalnej i meblarstwie. Starożytni Egipcjanie stosowali tę technikę do ozdabiania drewnianych kapliczek i pokryw mumii.

Pudełka z masy perłowej są wykonywane w żmudnym procesie. Rzemieślnik najpierw tnie drewno bukowe i łączy je gwoździami. Następnie pudełko jest ozdabiane białą żywicą i setkami kawałków masy perłowej. Później wygładza się je papierem ściernym, a wnętrze wyściela aksamitem.

Warto pamiętać, że perły z czasem zmieniają swój kolor. Nabywając tak drogocenną pamiątkę, warto pamiętać, iż może ona stanowić doskonały przedmiot, który można przekazywać z pokolenia na pokolenie. 

Niektóre wzory egipskich pudełek na biżuterię zachowały się do dziś od czasów starożytnych, kiedy to ówcześni rzemieślnicy produkowali bogato zdobione pudełka mogące zadowolić faraonów.

Pudełka na biżuterię można znaleźć na słynnym targu Khan el Khalili w Kairze oraz w wielu sklepach turystycznych w całym Egipcie.

Przykład mnogo inkrustowanego pudełka na biżuterię jakie można nabyć na targach w Egipcie. Większość z nich jest wyściełana aksamitnymi materiałami od wewnątrz.

Papirusy i inne repliki manuskryptów

Papirus, jaki znajdziecie w większości w sklepach z pamiątkami to w rzeczywistości suszone liście bananowca, tworzące repliki starych manuskryptów. Na nich przedstawia się sceny ze starożytnego Egiptu bądź drukuje się hieroglify skopiowane ze starożytnych egipskich malowideł grobowych i świątynnych.

Taki podrabiany papirus kupicie za parę funtów egipskich. Te prawdziwe, ręcznie malowane papirusy sprzedawane są wyłącznie w specjalistycznych galeriach. Nawet jeśli znajdziecie jakieś na Kairskich bazarach mogą się one okazać bardzo drogie. Najsłynniejszą galerią jest Instytut Papirusów dra Ragaba w Kairze.

Oryginalny papirus to gruby, kruchymateriał przypominający papier, wytwarzany z tzw. trzciny papirusowej (łac. Cyperus papyrus). Roślina ta rośnie w wilgotnych regionach delty Nilu. Cały proces produkcji papirusu jest czasochłonny. Zaczyna się od zbioru trzciny, od niej oddziela się i zwija włókna, następnie je moczy w wodzie z dodatkiem cukru. Tak przygotowaną bazę suszy się, prasuje i przekłada na papier. Jakość papirusu zależy od wielu czynników, takich jak miejsce uprawy, wiek rośliny, pory zbiorów oraz oczywiście jakość włókien rośliny.

To właśnie grubość materiału sprawiła, że starożytne papirusy przetrwały do dzisiejszych dni. Cały proces wytwarzania papirusów został wynaleziony tysiące lat temu. Następnie przez wieki nikt nie wiedział jak się wytwarzało ten trwały papier. Sposób produkcji papieru odkryto jednak na nowo w latach 40. XX wieku w trakcie prowadzenia intensywnych wykopalisk archeologicznych.

Tradycyjny proces wyrobu papirusu. Kawałki trzciny klei się na twardym podłożu.

Tkanina Khayamiya

Khayamiya to delikatna tkanina dekoracyjna, wykonana z grubej tkaniny tworzonej na bazie starożytnej rośliny konopiowatej zwanej Kenaf. khayamiya to także arabskie określenie oznaczające namiot. Samo rzemiosło tworzenia dekoracyjnych namiotów ma bardzo starą tradycję. Rozpoczęło się w epoce faraonów, a rozkwitło w trakcie podbojów islamskich. 

Jak wygląda cały proces tworzenia namiotów?

Artyści tworzą wzory, haftując aplikacje, czyli wiele małych kawałków materiału na dużej tkaninie. Potem taką tkaniną przyozdabiają namioty. 

Wszystkie wyroby typu khayamiya są wykonywane ręcznie. Najlepsze prace przedstawiają zazwyczaj arabską typografię lub islamskie kształty dekoracyjne z pociągnięciami złotej nici i kolorowymi wypełnieniami. Obecnie khayamiya jest używana do dekoracji domów, uroczystości weselnych i pogrzebowych.

Sama pamiątka w postaci khayamiya będzie oryginalnym dodatkie, dzięki któremu nadasz domowi orientalny charakter. Sam materiał można wykorzystać jako poszewkę na poduszkę, narzutę na łóżko, powiesić na ścianie (jako rodzaj makatki) czy wykorzystać jako nakrycie stołu. Często tkaninę wykorzystuje się także do tworzenia dekoracyjnych wzorów na ubraniach.

Cały proces produkcji khayamiya jest bardzo skomplikowany, więc koszt tej tkaniny bardzo często przewyższa cenę dywanów, czy innych tekstyliów sprzedawanych na bazarach w Egipcie.

Materiał kupicie na Targu khayamiya, który znajduje się zaraz za „Bab Zewela” na ulicy khayamiya. Tam na na parterze wystawia się wielu sprzedawców, a na drugim piętrze znajdują się warsztaty. Drogie dzieła sztuki z khayamiya można też znaleźć w Egipskim Muzeum Włókiennictwa przy ulicy El Mo-ez.

Khayamiya to jedno z najbardziej autentycznych i oryginalnych pamiątek jakie możecie przywieźć ze sobą z wakacji. 

Mosiężne i miedziane latarnie Fanoos

Na bazarze Khan el Khalili znajdziecie pełno metalowych wyrobów. Znaczną część z nich stanowią lampiony i świeczniki.

Do najbardziej charakterystycznych należą słynne latarnie ramadanowe zwane fanoos. Sama nazwa pochodzi od Greki i oznacza “instrument świetlny”. Zostały wynalezione w Egipcie okresy Fatymidów (X-XII wiek). Lampy te oświetlały ulice podczas świętego miesiąca postu, kiedy mieszkańcy szli do meczetów na późnowieczorne modlitwy.

Latarnie ramadanowe wykonane są z miedzi i kolorowego szkła. Posiadają podstawę na świecę i są misternie grawerowane w skomplikowane wzory. Oryginalne latarnie są tworzone przez tzw. Fawanisków (Spawaczy Latarni) zwanych również Samkarii. Twórcy Ci spawają blachę a następnie ozdabiają okienka latarni pięknym kolorowym szkłem.

Metaloplastyka staje się także coraz rzadziej spotykanym rzemiosłem w Egipcie, jednak w całym kraju powstaje wiele organizacji zrzeszających lokalnych twórców. Ceny takiego rękodzieła nie są małe, głównie ze względu na zanikanie samego zawodu twórców lamp.

Z reguły trzeba liczyć się z tym, że na lampę można wydać od 35 funtów do 700 funtów, w zależności od wielkości i zastosowanych detali i ozdób. Takie pamiątki z Egiptu jak lampy fanoos to idealne przykłady naprawdę oryginalnych suwenirów, jakie można przywieźć z wakacji.

Kilimy

Kilim to cienki dywanik wykonany w całości z naturalnych i przyjaznych dla środowiska materiałów i organicznych wolnych od chemii kolorów. Do farbowania wykorzstuje się cebulę (brąz), kwiaty hibiskusa (czerwień) oraz pietruszkę (zieleń). Najczęstszymi materiałami z których tworzy się kilimy to wełna, bawełna lub jedwab.

Dywaniki tkane są ręcznie na drewnianych krosnach. Posiadają rozmaite wielkości i wzory. Mozna je także wykorzystać jako nakrycia do stołu, narzuty na kanapy oraz jako ozdobę ściany, zwłaszcza przy mniejszych rozmiarach. 

Te najbardziej misternie robione produkuje się w Asuit i Fe-wa. To dwa miasta konkurujące ze sobą o doskonałość jeśli chodzi o produkcję kilimów i jakość wzornictwa. Jeśli chcecie przywieźć z Egiptu prawdziwy kilim wytwarzany tradycyjnymi metodami warto szukać takiego, który został wykonany w jednym z tych miast.

Jednak gdy będzie w Kairze możecie zerknąć do Kiliim. Jest to jednak z Egipskich marek oferująca kilimy w nowoczesnym wydaniu. Wszystkie są ręcznie wykonywane. Wszystkie produkty są Fair Trade, a galerie znajdziecie w Gizie i Kairze przy ulicy Mostafa Kamel 19.

Cena kilimów oscylują wokół 25 do 80 funtów za klim wielkości 50 cm. Większe mogą kosztować już 150 do 1200 funtów.

Proces tkania kilimy na krośnie na bawełnianych osnowach.

Ceramika Fayoumi 

Ceramika Fayomi to rodzaj ceramiki wytwarzanej w mieście Fayoum. Oaza Fayoum, położona jest około 100 km od Kairu. Idealne miejsce na całodniową wycieczkę. Możesz tam popływać w Magicznym Jeziorze, pojeździć na desce z piaskiem lub zobaczyć wielkie, starożytne szczątki wielorybów w pobliskim Wadi El Hitan.

Sama ceramika nie jest krzykliwa i dominują w niej ziemiste kolory. Wzory są bardzo proste, najczęściej są to rysunki przedstawiające palmy, ptaki i przyrodę. Wiodącym kolorem często jest niebieski i brązowy.

Jeśli chcecie zakupić to rękodzieło warto udać się do wioski Tunis Village, gdzie znajduje się szkoła garncarstwa. Szkoła przyciąga wielu egipskich artystów a wokół znajduje się masa przeróżnych sklepów i warsztatów garncarskich.

Jeśli jednak nie chcecie szukać pamiątek tak daleko od stolicy możecie zawsze zaglądnąć do Fair Trade Egypt i ich sklepów w Maadi i Zamalek. Ceramika z Fayoum to dobra przeciwwaga dla całej masy podrabianej ceramiki z Chin jaka jest sprzedawana w sklepach z pamiątkami.

Kartusz

Kartusz to jedna z najczęściej kupowanych pamiątek w Egipcie. Są to owalne ozdoby ze złota lub srebra, na których wyryty jest tekst w hieroglifach. Często są to imiona a całość grawerunku nie przekracza 4 do 6 liter.

Pamiątki takie zamawia się z jednodniowym wyprzedzeniem, aby dać rzemieślnikowi czas na przygotowanie. Można także kupić kartusze tworzone z takich materiałów jak alabaster i kamień. Wtedy sprzedawane są w formie mniejszych tabliczek. 

Kartusz to piękna pamiątka ale także może stanowić doskonały prezent.

Jellabiya

Jellabiya to tradycyjny, bawełniany strój przeznaczony zarówno dla kobiet jak i mężczyzn. Jest to luźno dopasowana tkanina bez kołnierza z długimi szerokimi rękawami. Najczęściej noszona jest przez egipcjan spoza dużych aglomeracji – rolników i Beduinów. 

Wzory i style strojów różnią się w zależności od reginów – mogą być kolorowe bądź czarne ze świecącymi haftami. Z reguły Jellabiye dla mężczyzn mają bardziej stonowane kolory i jednolite kolory. Wersje dla kobiet występują z kołnierzem, są bardziej obcisłe i ozdobione jaskrawymi kolorami.

Zwykła Jellabiya kosztuje około 100 funtów i jest łatwa do znalezienia na wielu bazarach w Egipcie.

Ręcznie dmuchane szkło

Produkcja szkła była znana w Egipcie już w 2000 r. p.n.e. Kraj ten zawsze był bogaty w najczystsze surowce krzemionkowe. Szkło wykorzystywano do produkcji naczyń, luster, butelek, lamp i okien a także flakonów na perfumy.

Najpiękniejsze wyroby znajdziecie w dzielnicy El Gamaliya w Kairze. 

Zaledwie kilka kroków od kompleksu sułtana al-Ashraf Qaytbay znajdują się znane warsztaty dmuchania szkła.

Egipscy rękodzielnicy sprzedają tam piękne, ręcznie dmuchane szkło. Znajdziesz tam wazony, kieliszki i dzbanki w całej gamie kolorów.

Rzemieślnicy wykorzystują w swojej pracy materiały pochodzące z recyklingu. Szkło jest sortowane według kolorów, rozdrabniane na małe kawałki, a następnie topione w piecu w temperaturze ponad 1000 stopni Celsjusza.

Ręcznie dmuchane szkło jako rzemiosło powoli zanika w kraju nad Nilem. Hassan Ahmed Ali pozostaje jednym z nielicznych, którzy po dziś dzień zajmują się tym tradycyjnym rękodziełem. Jego ojciec i dziadek pracowali w zawodzie ponad 100 lat, a sam Hassan nazywany jest „ostatnim żyjącym dmuchaczem szkła z Kairu”. Więcej informacji oraz adres sklepu Hassana w Kairze znajdziecie na stronie: https://www.al-monitor.com/originals/2019/09/egypts-remaining-glassblower-hopes-to-keep-ancient-professi.html

Alabastrowe figurki i wazy

Alabaster to miękka skała, która idealnie nadaje się do rzeźbienia. Egipcjanie często wykorzystują ten materiał do tworzenia statuetek i figurek, choćby piramid. Warto jednak być ostrożnym, gdyż wiele ze sprzedawanych alabastrowych pamiątek niekoniecznie zrobionych jest z alabastru, ale z innych materiałów, nawet taniego malowanego plastiku.

Kształty alabastrowych rękodzieł są przeróżne – od dumnych posągów Bastet, przez popiersia Nefertiti, aż po słoje kanopskie, których starożytni egipcjanie używali do przechowywania wnętrzności mumii.

Często alabaster wykorzystuje się do produkcji waz.

Alabastrowe wazony i naczynia należą do jednych z najczęściej spotykanych pamiątek na bazarach w Egipcie.

Tradycyjne nakrycia głowy

Egipt to tak duża mieszanka różnych kultur, że znaleźć tu można przeróżne nakrycia głowy.

Do jednych z ciekawszych na pewno należy tzw. kapelusz nubijski. Pochodzi z Nubii, czyli krainy historycznej w północno-wschodniej Afryce obejmującej środkowy bieg Nilu pomiędzy Asuanem a Chartumem. Noszony jest przez tamtejszych mężczyzn.

Innym popularnym nakryciem głowy (którego już się nie nosi) jest tarbusz. To nakrycie głowy znane jest także pod nazwą fez i pochodzi od Marokańskiego miasta Fez. Tarbusz, będący inspiracją turecką, był noszony przez Egipcjan, w tym przez egipską armię.

Kapelusz nubijski występuje w wielu jaskrawych kolorach.

Żywność jaką warto ze sobą zabrać w drodze z Egiptu

Słodycze

Jak na kraj muzułmański przystało w Egipcie znajdziecie mnóstwo rodzajów przeróżnych słodyczy – od ciecierzycy w polewie cukrowej po toffi o owocowym smaku i mieszanki krakersów.

Kahk

Kahk to egipskie ciasteczka, popularne podczas świąt Eid i Ramadanu. Kahk był znany już w starożytnym Egipcie. Ciasto deseru jest gęste, ale niezbyt słodkie. Ciasteczka posypuje się cukrem pudrem i mogą być nadziewane orzechami lub daktylami.

Daktyle

Egipt słynie z wielu rodzajów daktyli. Niektóre z nich są naprawdę wielkie. Najlepsze są daktyle z Siwy. Mieszanka słonej gleby i wód mineralnych w tym regionie sprawia, że daktyle z Siwy są wyjątkowo słodkie.

Przyprawy

Przyprawy jak to przyprawy niekoniecznie wszystkie warto kupić, niemniej jednak są i takie, które warto kupić – i które smakują lepiej niż te, które można znaleźć w lokalnym bliskowschodnim sklepie spożywczym.

Warto na pewno zaoptarzyć się w kmin egipski – bardzo lokalną przyprawę. Jego historia sięga czasów Nowego Państwa (XVI do XI wieku p.n.e.). Był ówczas wykorzystywany jako środek konserwujący przy mumifikacji. Dzisiaj jest powszechnie używaną przyprawą.

Warto także zaopatrzyć się w hibiskus. Latem egipcjanie przygotowują z niego orzeźwiający napój zwany Karkade. Często robiony jest on na bazie świeżych kwiatów. 

Egipskie kosmetyki jako pamiątka lub prezent

Puder kosmetyczny Kohl

Kohl to protoplasta dzisiejszego eyelinera. Jest to kosmetyczny proszek, powstały ze zmielenia siarczku ołowiu z minerału o nazwie galen.

W starożytnym Egipicie wierzono, że rytuał upiększający chroni oczy przed ostrymi promieniami światła i klątwami złych oczu, a także zapobiega alergii oczu (często powodowanej przez zanieczyszczoną wodą z Nilu).

Kohl, służący do podkreślania oczu służy do dziś. Szeroko stosowany jest słynny pakistański Kohl, wykonany z drzewa sandałowego i innych źródeł organicznych, takich jak węgiel drzewny. Kohl nie jest tani, gdyż 25 gramowy pojemniczek kosztuje około 15 funtów.

Czasami można kupić proszek pięknie zapakowany w miedzianą lub szklaną butelkę z piórem do oczu w zestawie.

Proszku w czasach starożytnych używały nie tylko kobiety, ale także i mężczyźni i dzieci.  Ludzie zazwyczaj malowali górną powiekę na czarno, a dolną na zielono, używając do tego celu niebieskiego malachitu.

Naukowcy z muzeum w Luwrze i instytutu badawczego CNRS we Francji uważają, że niska zawartość soli ołowiu w kosmetykach z proszkiem Kohl powoduje wytwarzanie tlenku azotu, który pomaga wzmocnić układ odpornościowy przeciwko bakteriom wywołującym alergiczne choroby zapalne oczu.

Nie tylko księżniczki Egipskie kładły sobie pod oczy kohl. Środek ten często towarzyszył upiększeniu oczu Faraonów, rodziny królewskiej i kapłanów.

Kadzidła i olejki eteryczne

W Egipcie znajdziecie dwa rodzaje kadzideł. Pierwszy z nich to Oud. Jest to drewno agarowe, pochodzące z zainfekowanego drzewa Aquilaria (więcej info poniżej). 

Innym rodzajem kadzideł są kadzidełka w laskach Bokhor. Są one powszechnie dostępne i oczywiście o wiele tańsze. Wykonane są ze zwykłej mieszanki drewna nasączonej olejkami lub substancjami zapachowymi. 

Mydła i olejki do ciała

Egipt słynie z mydeł produkowanych na bazie oliwy z oliwek a także przeróżnych zimnotłoczonych olejków do ciała: arganowych, lawendowych czy rozmarynowych 

Drewno Agar

Oud, czyli „drewno agarowe”, pochodzi z serca zainfekowanego drzewa Aquilaria. Tylko drzewa zainfekowane pleśnią mogą produkować ciemną, aromatyczną żywicę, która jest przetwarzana na Oud. Surowce są importowane z krajów Dalekiego Wschodu, takich jak Indie czy Indonezja. 

W Egipcie produkuje się także agar ze sproszkowanych lokalnych ziół.

Lokalne perfumy

Egipskie perfumy nie należą do najtrwalszych, jednak ich cena jest na tyle atrakcyjna, że mogą być używane nawet kilka razy dziennie bez obaw, że się za chwilę skończą. Warto dodać, że wiele z oferowanych perfum sprzedawanych jest w buteleczkach tworzonych przez lokalnych rzemieślników. 

Zobacz powiązane